Inspanningen om de negatieve externe effecten van stadslogistiek te verminderen concentreren zich vaak op twee aspecten: het efficiënter organiseren van logistiek om het aantal inkomende voertuigen in stedelijke gebieden te verminderen en het verminderen van de uitstoot van voertuigen binnen stedelijke gebieden. Zelfs als voertuigen emissieloos én efficiënt (vol geladen) een stad inrijden, zullen deze een impact hebben op de publieke ruimte. Er is daarentegen weinig aandacht voor het stoppen van voertuigen in de steden zelf en daarmee de potentiële overlast van logistiek. Om daadwerkelijk overlast te verminderen is er daarom meer aandacht nodig voor de locaties waar voertuigen (kunnen) stoppen en de tijd die ze daar verblijven. Dit is ook van belang voor bedrijven omdat het sneller vinden van een geschikte plaats en kortere stoptijd kan leiden tot minder vertraging. De urgentie wordt versterkt door de groei en verdichting van steden de komende jaren (zie ook de Outlook stadslogistiek 2035).
Onderzoek in CILOLAB legt de nadruk op het stoppen van voertuigen voor pakket- en vers-leveringen en de impact hiervan op stedelijke ruimte. Het onderzoek richt zich op de manier waarop tijd en ruimte wordt gebruikt om te stoppen in steden, hoe dit wordt ervaren door chauffeurs, wat mogelijke interventies zijn om overlast te verminderen en wat een mogelijke wenselijke situatie kan zijn voor bedrijven en overheden. Voor dit onderzoek is een enquête uitgevoerd met chauffeurs van bedrijven die pakketten en boodschappen leveren (n=80). Daarnaast zijn er zeven interviews met experts en beleidsmakers gehouden om het potentieel van diverse interventies in kaart te brengen. Naast het voorzien van fysieke losplekken zijn het flexibel en dynamisch gebruik van ruimte (bijv. tijdelijke)losplaatsen), het digitaliseren van loszones (door te reserveren) en handhaving in het bijzonder bestudeerd.
Onderstaande figuur laat zien hoe tevreden chauffeurs momenteel zijn als het om het vinden van een geschikte parkeer-/losplaats gaat.
Tevredenheid over de huidige situatie voor het vinden van een geschikte parkeer/losplaats
De uitdagingen (meerdere mogelijk) die chauffeurs het meest ervaren is het gebrek aan een geschikte plaats, gevolgd door [gebrek aan begrip door] medeweggebruikers en tijdsverlies.
Ervaren uitdagingen door chauffeurs (meerdere antwoorden mogelijk)
Op veel plaatsen – en dit is zeker het geval voor korte stops voor pakketleveringen – gebruiken chauffeurs ruimte vaak pragmatisch ook al is dit formeel niet altijd toegestaan; dubbel parkeren, op de stoep of op een (betaalde) parkeerplaats. Als het om mogelijke stoplocaties gaat laat onderstaande figuur zien dat specifieke losplaatsen een voorkeur hebben, gevolgd door algemene parkeerplaatsen. Die laatste hebben wel de keerzijde dat deze vaak bezet zijn door personenauto’s of andere dienstverleners (bijv. bouwbedrijven). Bovendien kunnen niet overal losplaatsen gecreëerd worden, zeker niet voor pakketleveringen die een extreem hoge stopdichtheid hebben.
Voorkeur voor interventies (meerdere antwoorden mogelijk)
Er is niet één specifieke interventie die werkt voor 1) iedere type dienstverlener; 2) in elk gebied; en 3) op elk moment. Ruimte voor logistiek (stoppen) krijgt weinig aandacht in ruimtelijke ordening, ook omdat er vaak simpelweg te weinig ruimte is in de huidige context. Zoals een geïnterviewde vertelde: “it is very obvious we need to allocate more [urban] space for freight delivery and then everyone would be better off, [but] the difficulty is that everybody is better off but not everybody is better off all the time”. Als het om dynamisch ruimtegebruik gaat werd onder andere het volgende genoemd: ‘’If properly integrated, then logistics may “run smoothly and safely, but then only for the time being of the operations. After that, the space is given back to the people.”
Hoewel digitalisering veelbelovend is, is de praktische toepasbaarheid ervan nog onderwerp van discussie. Chauffeurs geven de voorkeur aan meer fysieke ruimte en langere stopmogelijkheden boven technologische oplossingen. Het onderzoek concludeert dat stedelijke planners meer aandacht moeten besteden aan deze problematiek en dat een mix van laag- en hoogtechnologische interventies nodig is om negatieve effecten te verminderen en de stadslogistiek toekomstbestendig te maken.
Dit onderzoek is uitgevoerd door Samuel Barendregt in het kader van zijn afstudeeronderzoek aan de Radboud Universiteit. Samuel is momenteel werkzaam bij het Smart Freight Centre.
Thesis: Barendregt, S. (2023). Curbing City Logistics. A Study of the Interactions Between Urban Logistics and Spatial Planning. Radboud University
Artikel: Kin, B., Quak, H., & Barendregt, S. (2024). Curbing urban logistics-the interactions between urban logistics and spatial planning. In Bijdragen Vervoerslogistieke Werkdagen 2024 (VLW) (pp. 43-56). Vervoerslogistieke werkdagen (VLW).